Onderzoek: jongeren en statistiek over ontwikkelingslanden

Drs. Hans R.J. Sluijter
Voorzitter Updaid
hans@updaid.nl

Ik houd van statistiek. Hopelijk u ook. Via Internet kun je allerlei interessante cijfers bij elkaar vergaren. Ik spring er maar meteen in.

Westerse landen geven te weinig ontwikkelingshulp
Donorlanden hebben in 1970 afgesproken om 0,7% van het BNP aan ODA (Official Development Assistance) te besteden. De deadline voor deze afspraak was mid-jaren ’70. Dat is 40 jaar geleden. De gemiddelde reële investeringen liggen meer tussen de 0,2–0,4%, circa $2,74 biljoen. In 2007 betekent dit een cumulatief tekort van $3,6 biljoen oftewel 57%. Slechts 43% van de afgesproken ODA-hulp is gerealiseerd. De periode van 1999–2008 is zelfs de ergste neergang met een tekort van 63%.

De armste landen (Least Developed Countries) ontvangen niet per definitie de meeste ontwikkelingssteun. Sinds 1970 ontvangen zij 24% van alle steun.

Absoluut gezien geeft USA de meeste financiële steun. Omgerekend per hoofd van de bevolking spendeert de overheid $0,13 per maand aan ontwikkelingshulp. $0,05 per persoon per maand komt uit private investeringen. Voor Noorwegen zijn deze getallen $1,02 publieke gelden en $0,24 private gelden. Nederland scoort $0,57 en $0,04. Relatief gezien geeft USA als één van de minste landen (19e plaats op de wereldranglijst). USA staat op de laatste plaats qua bijdrage aan het milieu, op de eerste plaats qua wereldhandel omdat ze openstaan voor producten uit het Zuiden en op de tweede plaats qua migratie omdat ze openstaan voor mensen uit het Zuiden.

Ongeveer de helft van de wereld (3 miljard) moet leven van minder dan $2,50 per dag en 80% van de mensen leven van minder dan $10 per dag. De 41 armste landen ter wereld zijn tezamen minder welvarend dan de rijkste 7 landen. Als je alle mondiale consumpties op 100% inschaalt dan hebben in 2005 de 20% rijkste landen ter wereld 76,6% daarvan verbruikt en de 20% armste landen 1,5%.

Minder dan 1% van alle uitgaven aan wapens ter wereld zou genoeg zijn om alle kinderen naar school te sturen en te houden. 121 miljoen kinderen volgen geen onderwijs.

400 miljoen mensen hebben geen toegang tot veilig drinkwater, 1,8 miljard mensen hebben binnen een straal van 1 kilometer toegang tot drinkwater en zij spenderen gemiddeld 20 liter per dag per hoofd. De mensen in USA spenderen gemiddeld 600 liter per dag per hoofd.

270 miljoen mensen hebben geen toegang tot gezondheidszorg. Zo’n 240.000 mensen sterven per maand aan HIV/AIDS en door deze ziekte worden jaarlijks 15 miljoen kinderen een wees. In ontwikkelingslanden sterven 136.000 mensen per maand aan diarree. Jaarlijks sterven er 1 miljoen mensen aan malaria.

1 miljard kinderen leven in absolute armoede (dit is de helft van alle kinderen ter wereld). 10,6 miljoen kinderen sterven nog voordat ze 5 jaar oud zijn (circa 29.000 kinderen per dag). Jaarlijks sterven er wereldwijd 11 miljoen kinderen door armoede en staatsschulden. Tussen 2000 en 2007 stierven 70 miljoen kinderen. Elke dag sterven er 25.000 kinderen (dat is 1 kind per 3½ seconden, 17–18 kinderen per minuut). Het kost $0,12 om medicijnen bij kinderen te krijgen om zodoende de malariasterfte te halveren.

32% van alle amfibieën worden met uitsterven bedreigd terwijl van 25% onvoldoende data beschikbaar is om een uitspraak over te doen. Van 42% van de soorten nemen de aantallen af. 22% van alle zoogdieren worden met uitsterven bedreigd terwijl van 15% onvoldoende data beschikbaar is om een uitspraak over te doen. Door toedoen van ontbossing, stroperij of de illegale handel in dierlijke producten wordt circa de helft van alle 634 primatensoorten met uitsterven bedreigd. Ruim 12.000 dier- en plantensoorten worden bedreigd. Sinds 1500 zijn 78 zoogdieren uitgestorven. In de 20e eeuw zijn een miljoen walvissen gedood. Ondanks 40 jaar bescherming is slechts 1% van het oorspronkelijke aantal blauwe vinvissen nog in leven. Tegen het jaar 2100 zijn alle koraalriffen uit elkaar gevallen en in 2050 is de zee leeggevist van alle levende vissen.

Per jaar verdwijnen er miljoenen hectaren oerbos, 3 tot 5000 vierkante meter per seconde (≈1 voetbalveld). Als het aan dit tempo doorgaat is het Amazonewoud in 2030 weg.

Tot nu toe is het nog te volgen dat Westerse landen te weinig ontwikkelingshulp geven, toch?

Ontwikkelingslanden boeken $13 af aan terugbetalingen door leningen voor elke $1 aan ontvangen donatie. De 60 armste landen ter wereld zijn een lening aangegaan van in totaal $540 miljard. Zij hebben aan afbetaling en rente $550 miljard moeten ophoesten terwijl er nog een schuld openstaat van $523 miljard.

Volgt u het nog?

In Wall Street werd in het jaar 2007, nog voor de economische crisis, voor $33,2 miljard aan bonussen uitgekeerd. Omgerekend zou je hiermee 277 miljard kinderen van medicijnen tegen malaria kunnen voorzien. Er zijn maar 2,2 miljard kinderen op deze aarde. Voor dit bedrag kun je volgens World Land Trust ook 2,36 miljoen vierkante kilometer tropisch regenwoud in Latijns-Amerika kopen. Dat is 42 keer de oppervlakte van Nederland of vijf keer die van Duitsland of twee keer die van Turkije.

Is het nog te volgen? Of blieft u nog een wending?

De ontwikkelingseconoom en oud-senior adviseur van de Wereldbank, William Easterly, schreef in zijn boek The White Man’s Burden dat het Westen in 50 jaar tijd $2300 miljard heeft uitgegeven aan ontwikkelingssamenwerking maar dat dit in het Zuiden gezorgd heeft voor slechts 0,4% economische groei.

Ziet u ergens nog lijn in?

Voor Jan Bouke Wijbrandi, directeur van Unicef, maakt het geen bal uit waar het Haïti-geld van SHO (Samenwerkende Hulporganisaties) is gebleven. Het IOB (Inspectie Ontwikkelingssamenwerking en Beleidsevaluatie) van Minbuza heeft geen interesse in output van Medefinancieringsorganisaties.

Ben u de samenhang al kwijt?

Van alle wapenverkopen komt meer dan 70 procent terecht in de Derde Wereld, met name in Aziatische landen en landen in het Midden-Oosten. Amerika levert conventionele wapens aan 70 landen. Amerika en Rusland zijn de grootste exporteurs met respectievelijk 30% en 23%. Duitse export steeg tussen 2000–2004 en 2005–2009 met 100% (11% wereldexport). Voor Frankrijk is deze stijging over dezelfde periode 30% (8% wereldexport). UK zag in die periode een daling van 13% (4% wereldexport). Azië en Oceanië zijn samen goed voor 41% van de totale mondiale import aan conventionele wapens. Het Midden-Oosten is goed voor 17%, Latijns-Amerika voor 11% en Afrika voor 7%. Latijns-Amerika kocht tussen 2004–2009 150% meer in vergeleken met de jaren 2000–2004. In diezelfde periode nam de export ook toe naar landen als Indonesië, Singapore en Maleisië, namelijk met respectievelijk 84%, 146% en 722%! Wereldwijd is tussen de genoemde periode voor 22% meer ingekocht. Gevechtsvliegtuigen waren 27% van het totale volume op de wereldmarkt.

Bent u al afgehaakt?

Ik heb bovenstaande cijfers, zonder iets erbij te melden, aan 200 jongeren tussen de 15 en 18 jaar laten lezen onder de titel Westerse landen geven te weinig ontwikkelingshulp. De cursieve tussenkopjes had ik verwijderd. Zonder aankondiging kwam ik een week later via een enquête er op terug en heb ik gevraagd welke cijfers zijn blijven hangen.

De geënquêteerde resultaten:

• 63% herinnerde fragmenten uit de volgende zin: ‘In Wall Street werd in het jaar 2007, nog voor de economische crisis, voor $33,2 miljard aan bonussen uitgekeerd.’
• 48% herinnerde fragmenten uit de volgende zin: ‘…het Westen in 50 jaar tijd $2300 miljard heeft uitgegeven aan ontwikkelingssamenwerking maar dat dit in het Zuiden gezorgd heeft voor slechts 0,4% economische groei.’

De rest leek vervlogen tot kleine percentages ver onder de 10% of tot nul gereduceerd. Er waren geen significante verschillen in de antwoorden tussen het vmbo, de havo en het vwo. Ik heb leerlingen gevraagd waarom de genoemde statistiek in hun herinnering is blijven hangen. Over het algemeen was het antwoord dat het ‘lekker verdienen’ was en dat $2300 miljard een ‘onvoorstelbaar getal’ was. Toen ik in een nagesprek het tegen het licht hield van de verschrikkingen van de andere statistiek was het antwoord:

‘Heel veel ellende, dat weten we wél’. In de herinneringen van de 200 kinderen gingen alle getallen door elkaar heen zweven. Leerlingen hadden wel door dat het Westen financieel meer aan ontwikkelingslanden overhield dan dat we aan ontwikkelingshulp weggaven. Ze hadden ook door dat ontwikkelingssamenwerking niet de juiste of voldoende stuwing gaf.

In de enquête stelde ik de open vraag: ‘Welke conclusie kun je maken n.a.v. de statistiek?’

63% van de antwoorden kan ik vertalen naar de wens dat leerlingen vinden dat er meer ontwikkelingshulp gegeven zou moeten worden.

In het nagesprek gaf ik in één zin aan dat het wellicht handiger zou zijn om te kiezen om meer effectiviteit uit de huidige ontwikkelingssamenwerking te halen. Daaropvolgend stelde ik de leerlingen voor een keuze: meer effect of meer hulp. Ze móesten een keuze maken, zonder onthoudingen. De absolute meerderheid vond dat geven belangrijker is dan het succes van hulp. Eén leerling verwoordde het kernachtig:

‘Hoezo, het doel is toch om te geven?’
De uitkomst van dit onderzoek lijkt het zaad voor de huidige cultuur van ontwikkelingssamenwerking, een houding waar ik al jaren tegen vecht. Het Westen is onderdeel van een schuldencultuur. Ontwikkelingshulp lijkt daarmee eerder een aflaat dan een precisiedoel.

Tijdens het schrijven van deze laatste alinea ben ik zelf afgehaakt!

Meer lezen van Hans Sluijter:

• Salarissen directeuren goede doelen (part 2)
• Salarissen directeuren goede doelen (part 1)
• Mijn pendulum met Prof. Dr. Gerrit Huizer
• Ontwikkelingsorganisaties leveren geen bewijzen
• Abraça-me (Omhels me dan); Ter nagedachtenis aan Eef
• Nostalgie anno 1984: voedseltransport naar Polen
• Kinderarbeid in de koekjesfabriek (PR-shoppen met Kidsrights)
• ‘Canned hunt’, kat in het bakkie
• De geheime roze formulieren van Minbuza
• Circulatiesnelheid; een nieuwe stelling voor ontwikkelingseconomie
• De verwoesting van het regenwoud of het koraalrif?
• De Agendatheorie
• De Mangoboom
• Westen rooft ontwikkelingslanden leeg van zijn goud
• Nelson Mandela en Thabo Mbeki beticht van genocide
• Geboortebeperking in Nederland?
• Verslag fraude NOVIB en SACCS