Wereldbank richt zich op het platteland

Door: Perro de Jong

Driekwart van de 900 miljoen armen in de wereld woont op het platteland. Toch gaat van de zestig miljard die jaarlijks aan ontwikkelingshulp wordt besteed maar vier procent naar de landbouw. Daar moet iets aan gebeuren, vindt de Wereldbank. Maar komt die voor de hand liggende conclusie niet een beetje laat?

De gebruikelijke taferelen dit weekend in Washington bij de jaarlijkse bijeenkomst van de Wereldbank: wegversperringen, ingegooide etalageruiten en stenengooiende antiglobalisten. Volgens de demonstranten dwingt de bank arme landen nog altijd in een keurslijf van verplichte liberalisering en hoge terugbetalingen.

Toch is er sprake van opvallende verschuivingen in het nieuwe World Development Report, dat de Wereldbank aan de vooravond van de bijeenkomst publiceerde. Door opeens de nadruk te leggen op landbouw breekt het rapport openlijk met het beleid van de jaren tachtig en negentig. Toen draaide alles om de economische groei. Maar volgens Wereldbank-econoom François Bourguignon is dat naïef gebleken.

Klimaatverandering

Landen als China en India gaat het economisch de laatste tijd voor de wind, en toch blijft de situatie op het platteland schrijnend. “Het is een illusie te denken dat de armoede op het platteland gewoon geabsorbeerd zal worden door groei buiten de agrarische sector”, concludeert Bourguignon.

Daarnaast komt de Wereldbank de antiglobalisten tegemoet op het gevoelige punt van de klimaatverandering. Bij het investeren in de landbouw moet er meer oog komen voor duurzaamheid, stelt het rapport. De landbouw is nu verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de vervuiling en ontbossing in de wereld, en gebruikt bovendien vijfentachtig procent van al het water. Dat moet anders.

Helemaal nieuw zijn de inzichten van de Wereldbank niet. De afdeling van de bank die goedkope leningen verstrekt, de IDA (International Development Association), begon tien jaar geleden al met het opstellen van plannen om de armoede op het platteland aan te pakken. Vijf jaar geleden leidde dat tot de lancering van een ambitieuze strategie voor rurale ontwikkeling: ‘Reaching the Rural Poor’.

Katoenboeren

De IDA stelt dat de projecten die werden opgezet in het kader van die strategie uitermate succesvol zijn gebleken. Bijvoorbeeld een project in Mauretanië om de oogst van Soedangras (sorghum) te verbeteren, een graansoort die met relatief weinig water en zonder milieuvervuilende maatregelen kan floreren. Dit project had volgens de IDA niet alleen een financiële impact maar ook een sociale: er trekken nu minder mensen weg uit de plattelandsdorpen naar de grote stad.

Maar volgens critici van de Wereldbank schuilen er wel degelijk addertjes onder het gras. Adrie Papma van Oxfam Novib noemt de verschuivingen “tot nog toe niet toereikend noch snel genoeg”. Bovendien legt het rapport volgens Oxfam nog steeds te veel nadruk op liberalisering van de markt als manier om arme boeren te helpen.

Dat deed de Wereldbank vijfentwintig jaar geleden ook. Maar omdat de rijke landen toen hun eigen landbouwbeleid niet aanpasten, werkte het averechts. Aardappelboeren in Peru, bijvoorbeeld, moesten opeens concurreren met goedkope geïmporteerde rijst en tarwe. De Wereldbank lijkt zich nochtans bewust van dit risico. In het World Development Report wordt op dit punt zelfs uitgehaald naar het grootste en machtigste lid: de Verenigde Staten. Er moet een einde komen aan de oneerlijke steun die de Amerikaanse katoenboeren krijgen, om zo Afrikaanse boeren een kans te geven.

Controverse

Helaas lijken de verschuivingen in het rapport overschaduwd te worden door een controverse die wordt aangezwengeld door de nieuwe Wereldbankdirecteur, Robert Zoellick. Dit weekend kwam hij met een plan om de IDA voor een deel met fondsen uit het bedrijfsleven te betalen. Tot nu toe kwam het geld voor de IDA uit de publieke sector. En de verantwoordelijkheid van de Wereldbank moet bij het publiek blijven liggen, niet bij de aandeelhouders vindt Oxfam.

Daarmee lijkt de Wereldbank toch weer haar oude gezicht te tonen. Ondanks de impliciete boetedoening in het World Development Report.

Bron: RNW