Honger in de Hoorn

Hongersnood dreigt voor ruim 14 miljoen mensen in de Hoorn van Afrika. Een combinatie van opeenvolgende misoogsten door droogte, hoge voedselprijzen en politieke instabiliteit zijn debet aan de crisis. Nieuw is dat deze crisis ook vooral de stedelijke bevolking treft.

Al vanaf eind mei druppelen berichten binnen over een dreigende hongersnood. Een slecht voorteken is dat ondervoede ouders en kinderen zich melden bij noodcentra voor medische verzorging en voeding.

Verdubbeling

Marcus Prior van het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties bevestigt dat het fout loopt: “Als gevolg van droogte en hoge voedselprijzen zien we bijna een verdubbeling van de mensen die gevoed moeten worden. Dat is een toename van 7 miljoen mensen, alleen al dit jaar.”

En als de regens in september en oktober uitblijven, zal de hongersnood nog verder in omvang toenemen.

Ethiopië lijkt het zwaarst getroffen door de crisis: zeker 10 miljoen mensen lijden honger. Een voedselcrisis dreigt ook in Djibouti en delen van Kenia en Oeganda. In Somalië is 2,6 miljoen mensen afhankelijk van voedsel. Naast de droogte en hoge voedselprijzen, is in dat land ook de politieke en economische instabiliteit een belangrijke oorzaak van de huidige voedselcrisis.

Het relaas van een boer uit het zuiden van Ethiopië

“In 2006 was de prijs van kunstmest verdubbeld, evenals het jaar daarvoor. Hierdoor konden we niet de hoeveelheid kunstmest kopen die we nodig hebben. Hierdoor viel de oogst veel lager uit, te laag om mijn gezin te voeden. Na een paar maanden was de voedselvoorraad er door heen. We zochten werk op grotere boerderijen als loonarbeider. Maar door de hoge kunstmestprijzen viel de productie op deze boerderijen ook tegen. Dus minder werk voor loonarbeiders. Hierdoor viel het salaris tegen.

Daarnaast hadden we droogte. In februari en maart kunnen we meestal traditionele ‘noodgewassen’ oogsten, vooral wilde aardappelen. Maar deze waren door uitblijvende regens verdroogd. Ernstig gebrek aan voedsel was het gevolg. Veel mensen raakten ondervoed en ziek, vooral kinderen. Veel van hen zijn naar opvangcentra gegaan voor medische verzorging en voedsel.”

Voedselprijzen

De droogte is minder erg dan in 2005 en toch is de voedselcrisis nu grootschaliger dan toen. Dat is het gevolg van de hoge voedselprijzen. In Ethiopië zijn de prijzen dit jaar gemiddeld met zo’n 40 procent gestegen maar de prijs van witte rijst is bijvoorbeeld 3 keer over de kop gegaan. Ook in andere gebieden in de Hoorn is het voedsel veel duurder geworden.

Mensen die normaal een tegenvallende oogst kunnen opvangen door voedsel bij te kopen, komen nu in de problemen. Stijgende voedselprijzen treffen ook en vooral de stedelijke bevolking. Zij moeten immers al hun voedsel kopen. Hulpverleners zien voor het eerst dat voedselvoorziening in stedelijke gebieden problematisch wordt.

Boeren

Maar allereerst wordt toch het platteland door de crisis getroffen. Gregory Beals van OCHA, het VN-bureau voor de coördinatie voor Humanitaire Zaken (OCHA) in de Ethiopische hoofdstad Addis Ababa, schetst hoe arme boeren hun spaarzame bezit aanwenden om eten te kopen en zo nog verder in de problemen komen: “De oogst komt binnen en is erg mager. Ze voorzien dat ze het niet zullen halen tot de volgende oogst binnen is. Het eerste dat ze doen is een os verkopen. Door de hoge voedselprijzen kunnen ze met de opbrengst slechts enkele maanden vooruit. Maar aan het begin van de regentijd hebben ze geen os meer om hun land te ploegen. Zo stapelen de problemen zich op: door voedseltekort raken ze verzwakt, hun kinderen ondervoed en hebben ze niet meer de middelen om voldoende land te bewerken voor de volgende oogst.”

En zo holt de hoge prijs van voedsel de overlevingsstrategieën van arme boeren en stedelingen extra uit. Ze raken in een armoedeval waaruit het moeilijk ontsnappen is.

Hulporganisaties

Behalve de lokale bevolking komen ook hulporganisaties in de problemen door de hoge voedsel- en brandstofprijzen. Hun budgetten zijn niet toereikend om de benodigde hoeveelheid voedsel in te kopen en te transporteren. De Verenigde Naties hebben 420 miljoen dollar extra voor de Hoorn nodig om voldoende voedsel te distribueren.

Marcus Prior van het Wereldvoedselprogramma noemt het ‘misschien wel de grootste uitdaging van het Wereldvoedselprogramma’. “We hadden een speciale oproep voor geld eerder dit jaar. Donoren reageerden genereus. Waarschijnlijk omdat ze de invloed van stijgende voedsel en brandstof prijzen onderkenden. Dit was alleen om de extra kosten te dekken.”

Het WFP koopt graan in Zuid-Afrika en India. Regionaal inkopen zou de prijs van voedsel nog verder opdrijven in de getroffen gebieden.

Hoop

“Misschien is er licht aan het eind van de tunnel, althans voor sommige gebieden. We zijn minder somber dan in juni en juli”, zegt Gregory Beals van OCHA. Hij is positiever dan enkele maanden geleden. Veel hulporganisaties hebben vroegtijdig hulp geboden. Hierdoor worden mensenlevens gered en raken veel families niet in een onomkeerbare neerwaartse spiraal van honger en armoede. Bovendien zijn de eerste regens al gevallen en dat biedt hoop op een goede oogst.

Bron: RNW