Beleggen in Afrika: veel potentie, veel risico

Plotseling komen ze van alle kanten aanzetten: de Afrika-fondsen. Beleggers die op hoge winst rekenen, zoals in India, China of Rusland, kunnen echter beter hun roze bril afzetten. Ja, het continent is bezig met een stevige economische klim, maar die opmars is pril, kwetsbaar én de meeste Afrikaanse landen moeten uit een erg diep dal klimmen.

Burgeroorlogen, dictatuur, ziekten, ontbossing, hongersnood… denkend aan Afrika trek je als belegger niet direct je portefeuille. Die aarzeling is verstandig, nu Afrika het toverwoord lijkt op de marketingafdelingen van fondsaanbieders. De economische vooruitzichten zijn dat het continent sneller groeit dan de rest van de wereld. Het is echter de vraag of beleggers daarvan direct kunnen profiteren, stelt Jeroen Vetter, directeur van SNS Fundcoach. “Voor Afrika moet je uithoudingsvermogen hebben. En beleg er slechts een klein deel van je vermogen in”, aldus de fondsaanbieder op internet.

Als voorbeeld wijst Vetter naar Rusland. “De eerste beleggingsfondsen die zich op dat land richtten, kelderden in 1998 als gevolg van de roebelcrisis ruwweg 90%. Pas de jaren daarna ging het met duizenden procenten omhoog. Als belegger in opkomende markten moet je geduld hebben.” Vetter kan het weten: SNS Fundcoach was een van de eersten die in Nederland een Rusland-fonds in de etalage zette.

En Rusland was niet de enige markt waar de economie wel groeide, maar waar er voor beleggers tijdenlang geen droog brood viel te verdienen. Ook China groeide al jarenlang als kool, voordat de aandelen van de bedrijven eindelijk ook stegen. Pas na de moeizame begintijd, begon het beleggerssprookje. En het is nog maar de vraag of Afrika datzelfde pad bewandelt.

Twee beurzen

Een van de belangrijkste problemen voor beleggers in Afrika is de gefragmentariseerde financiële markt. Eigenlijk kent het continent slechts twee volwassen beurzen: die van Zuid-Afrika en Egypte. Beleggen in Afrika betekent daardoor vooralsnog beleggen in deze twee beurzen. De meeste Afrika-fondsen steken verreweg het merendeel van hun portefeuille in deze twee landen. Zo ook het Zweedse fonds HQ Afrika, dat sinds begin dit jaar 10% in de min staat; het rendement over de afgelopen twaalf maanden is plus 7%.

Fondsbeheerder Karin Fries erkent dat Zuid-Afrika en Egypte nauw verbonden zijn met de internationale beurzen en deze ook volgen. Ook weet ze dat het echt grote groeipotentieel in de kleinere markten zit. Maar die kleine markten zijn veelal een te grote gok, meent Fries. “Ze mogen meer potentie bieden, de risico’s zijn ook groter. Bij een neergaande markt zit ik liever in een liquide markt, waar je aandelen kunt verkopen. En dat is toch vooral Zuid-Afrika.” Elders zijn de beurzen veel kleiner; een daginvestering van een miljoen euro zou voor chaos zorgen. Vetter: “Op een beurs als die van Botswana is de dagomzet een paar honderdduizend dollar”. Bovendien hebben veel Afrikaanse beurzen een gebruiksaanwijzing, tot wanhoop van institutionele beleggers. Fries wijst op de beurs van Nigeria waar aandelen dagelijks slechts een beperkt percentage mogen stijgen of dalen. Is dat percentage bereikt, wordt de handel stilgelegd.

Dat met name Zuid-Afrika door de malaise op de andere westerse beurzen mee omlaag is getrokken, biedt volgens de Zweedse juist weer een mooi instapmoment. Doordat er steeds meer beleggingsfondsen in Afrika aandelen inkopen, waren de koersen er nogal hoog opgelopen. De invloed van de wereldwijde aandelenmalaise heeft op die manier een bubble voorkomen. Al kan de toevloed van nieuwe beleggers die wel degelijk weer opnieuw oppompen.

Lange termijn

Zowel Vetter als Fries hameren op het belang om in lange termijn te denken. Afrika zal, zo verwachten beiden, een opwaartse lijn neerzetten, maar een mooie rechte lijn omhoog zal het niet worden. De risico’s zijn daarvoor te groot. Een lokale burgeroorlog of andere politieke spanningen kunnen pijn in de portefeuille doen, erkent Fries, die onlangs het nieuws in Kenia op de voet volgde. “Je maakt je zorgen over de mensen die je kent.”

Eén risico wil Fries wel naar het rijk der fabelen verwijzen. “Je krijgt al snel de vraag hoe je met de corruptie omgaat. Maar Afrika is niet meer corrupt dan andere opkomende landen. Dat is echt een misverstand. In feite is het een opkomende markt als alle andere, waarbij je tegen veel dezelfde problemen aanloopt.”

Toen SNS Fundcoach het Zweedse HQ Afrika twee jaar geleden in het assortiment opnam, was het het eerste Afrika-fonds op de Nederlandse markt. De overwegingen voor deze introductie waren volgens Vetter vooral de Chinese investeringen in Afrika. Vetter: “Op termijn moet dat goed zijn voor de hele economie. Dat plaatje klopt nog steeds.” Daarna liep het echter storm, inmiddels dingt een handjevol Afrika-fondsen naar de gunst van de Nederlandse belegger.

Verleiden

Vetter verklaart het gegroeide aanbod uit de noodzaak voor fondsaanbieders om beleggers te verleiden. “Er zijn twee soorten fondsen die geld trekken: die met een goede trackrecord en nieuwe fondsen. Bij dat laatste geloven beleggers in het verháál. Niets mis mee, maar zet er alsjeblieft slechts een klein deel van je geld op in.” Vetter: “De beleggers die via ons in het HQ Afrika fonds stappen zijn bijna allemaal ervaren beleggers. Mensen die gemiddeld al ruim 10 jaar beleggen. Meestal beleggen zij ook in landen als Turkije en China. Ze doen dit echter met een beperkt deel van hun geld. Zo zou het ook moeten zijn.”

Bron: Telegraaf