Reactie op Kamervragen over fraude bij Novib

Door: Drs. Hans RJ Sluijter

Recentelijk publiceerde Updaid dat MFO´s geen controles uitvoeren op output, zie ‘Ontwikkelingssamenwerking; geen controle op output’. Naar aanleiding van deze opinie zijn kamervragen gesteld die inmiddels zijn beantwoord door Bert Koenders, zie ‘Beantwoording vragen van het lid Boekestijn over output evaluaties van NGO’s’. Als reactie op zijn antwoorden publiceert Updaid de brief die op 12 juli 2009 aan Koenders is geschreven.

Geachte mijnheer Koenders,

De heer Boekestijn heeft naar aanleiding van mijn kritische uitlatingen kamervragen gesteld. U heeft hem inmiddels antwoord gegeven.

kenmerk 2009Z11390

Graag wil ik reageren op uw antwoorden.

Vraag 2:
U beweert dat Novib geen fraude pleegde, maar dat is wel degelijk zo. Mijn klokkenluiden in 1998 betrof met name het verzonnen getal van 50.000 bevrijde kinderen. Prof. J. evalueerde mijn uitlatingen in 1998 maar in 2009 heb ik contact met hem gehad. Hij schrijft mij: “I was not required to make visits all over India to make spot checks. Nobody started with the assumption that child labourers were not being rescued by SACCS/BBA and it was all a fake show, as it appeared to you.”

Vraag 3:
U beweert dat SACCS niet is geëvalueerd door een tweetal professoren waarbij sprake is van belangenverstrengeling. Dat is helaas wel zo. Prof. D. evalueerde SACCS in 2005, prof. J. in 1998. Ìk heb voor mijn onderzoek contact gezocht met enkele ex-werknemers van SACCS. Over prof. D. schrijft de ex-werknemer: “Prof. D. is a teacher in JNU (University New Delhi-red). She is wife of Prof. Z. who is also a teacher in JNU. Prof. Z. is assocated with Satyarthi since long. He has been running an NGO and has been taking projects from Satyarthi. Even during 1996-97 when I was working with SACCS, Prof. Z. was doing some project for SACCS. So you can understand the obvious nexus between Prof. Z., his wife Prof. D. and Satyarthi.” Over prof. J. schrijft hij: “I definitely remember Prof. J. . He was from Varanasi in Uttar Pradesh. When I was working with SACCS in 1996-97, Prof. J. sometimes used to come to SACCS office in Delhi. Most probably he was at that time already retired from some college or university or perhaps from Kashi Vidyapeeth in Varanasi. I think , Prof. J. was personally quite close to Mr. Satyarthi. Prof. J. was also involved in some capacity, perhaps as a member, with a committee for rehabilitation of child labourers rescued from the carpet belt of Uttar Pradesh. This committe was formed for channelising the funds of a cosortium of donor agencies and it was working from SACCS office. Prof. J. was most probably also associated with Rugmark Foundation at the behest of Mr. Satyarthi. Apart from this, Prof. J. seemed to be also doing some paid research work for SACCS, like Prof. Z..”

Vraag 4:
Zie vraag 2.

Vraag 5:
U beweert dat in ontwikkelingslanden geen sprake is van nepbonnetjes. Helaas is dat wel zo, maar moeilijk hard te maken. In mijn periode bij SACCS heb ik mij hier niet hard voor gemaakt, mede omdat ik er geen toegang tot had. Wellicht kunt u wel beamen dat dergelijke onafhankelijk boekhoudkundige evaluaties achter gesloten deuren blijven. Niemand heeft er toegang toe. Er is geen controle door derden. Dit is ontzettend fraudegevoelig. Declaratiebonnetjes van ministers zijn meer openbaar dan de controle van miljoenen/miljarden aan ontwikkelingsorganisaties. Daarnaast zal menig ontwikkelingswerker uit ervaring bevestigen dat er serieuze twijfel moet zijn over de handel in nepbonnetjes. Bij boekhoudkundige controles worden geen vragen gesteld over de waarheid achter elk bonnetje. Neemt u van mij aan dat het een heuse industrie is in ontwikkelingslanden. Controle op output is broodnodig. Eigenlijk maakt het niet uit dat een voorzitter de 1000 bestelde toiletten uit Nederland inkoopt bij zijn familieleden, als die 1000 toiletten er maar staan. Er zou geen controle via bonnetjes moeten zijn, maar op hardware. Staan die 1000 toiletten er wel? Kortom; de focus moet anders zijn.

Vraag 6:
U beweert dat controles goed zijn. Ik kan alleen spreken over het geval SACCS. De evaluaties bevatten inderdaad kwantitatieve data. Maar dit zijn getallen die kwalitatief zijn overgenomen. Prof. J. en D. zijn overal bij SACCS langs geweest en daar zijn tabellen overhandigd die de professors op hun beurt hebben gepubliceerd. Dat is geen kwantitatieve data maar valt onder kwalitatieve data. Kwantitatieve data zijn prestatiecijfers die bewezen zijn. Ik heb in het geval van SACCS 0% kwantitatieve data of bewijsproef gezien. Ik heb Novib vragen gesteld over kwantitatieve evaluaties, maar ze kwamen niet verder dan het woord ‘experimenten’. Eigenlijk is het makkelijk voor u om te controleren: u neemt als steekproef 10 projecten ter hand en vraagt hen om kwantitatieve bewijsproef. Dus geen overgenomen tabellen, maar volgens de wetten van statistiek. Ik wed dat het antwoord ‘nul’ zal zijn. U kunt niet ontkennen dat MFO’s hier nog een hoop in te halen hebben en dat ze in het verleden op dit onderdeel een zware onvoldoende scoren.

Vraag 7:
De Rekenkamer, de Nationale Ombudsman en het IOB hebben mij alledrie per email meegedeeld dat ze Novib niet op output kunnen controleren omdat Novib geen overheidsinstantie is. Novib heeft leden en valt daarmee onder particuliere organisaties. En dat terwijl ze ‘medefinancieringsorganisaties’ heten. Daarmee hebben MFO’s een beschermde status. De enige relatie die Novib heeft met Buza/IOB en alle projecten, is boekhoudkundig.

Vraag 8:
Zie vraag 2 en 3.

Vraag 9 en 10:
U beweert dat u niet bereid bent alles grondig te onderzoeken en te evalueren. Dat is spijtig. Het is met name spijtig dat u deze conclusie trekt zonder mij aangehoord te hebben, omdat ik toch behoorlijke detailkennis heb in de zaak SACCS. Graag zou ik de zaak willen omdraaien. Kunt u aantonen dat er 50.000 kinderen zijn bevrijd door SACCS? Kunt u verklaren waarom er in één week tijd het getal van 30.000 bevrijde kinderen ineens werd afgerond naar 50.000 bevrijde kinderen? Voor het bevrijden van 20.000 kinderen heb je circa 90.000 mensen nodig voor onderzoek, organisatie, administratie, rehabilitatie. Er waren in die week slechts 50 man werkzaam bij Saccs en zij waren druk doende met de Gobal March Against Child Labour. Daarnaast heeft Novib zelf verklaard dat: “…NGO’s niet zelf mogen bevrijden in India. Zij kunnen alleen tips geven aan de daarvoor bevoegde instanties – het is aan die instanties om besluiten te nemen tot maatregelen en om die vervolgens uit te voeren.” Hopelijk bent u bereid uw mening te herzien omdat de details overwegend slecht zijn uitgewerkt in uw antwoorden. Het zou in het voordeel zijn van daadkracht, overzicht en effectiviteit.

Als laatste:
De zogenaamde bevrijde kinderen werden naar een rehabilitatiekamp gebracht, de Mukti Ashram. Daar zaten ‘slechts’ circa 40 kinderen van alle 50.000 zogenaamde bevrijde kinderen. Een ex-werknemer verklaart: “In 1996-97, there used to be very few children in the Ashram (rehabilitation centre) at Burari (Delhi) which was being run by SACCS. When the donor agencies representatives used to inform SACCS that they would be visiting the Ashram on certain dates, the SACCS officials used to send telegrams to the local activists in Bihar, M.P. and U.P. to anyhow bring a few children from villages so that SACCS can show them to the donor agency representatives as being rehabilitated in the Ashram.”

Ik heb in mijn rapport zelf de volgende verklaring afgelegd: “Op TV is in 1999 een uitzending van de Postcodeloterij waarin Reinout Oerlemans naar SACCS werd gestuurd om een check te overhandigen aan Kailash Satiarthy (voorzitter van SACCS). Voor de ogen van de camera werd een kind bevrijd. Het kind herkende ik als één uit de Mukti Ashram. Oerlemans overhandigde Kailash Satiarthy een cheque met erg veel geld.”

Hopelijk wilt u uw antwoorden herzien en toch een onderzoek starten zoals mijnheer Boekestijn heeft gevraagd.